الزامات طراحی و اجرای تیرچه های فلزی ( کرومیت ) مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن
اکثر تولید کنندگان تیرچه های فلزی ، تولید تیرچه خود را مطابق نشریه 151 سازمان مدیریت که در سال 1381 منتشر شد و یا کتاب جدول محاسبات و ساخت تیرچه های فلزی باجان باز ( کرمیت ) که توسط دفتر فنی شرکت کرمیت پارس منتشر شده است معرفی می کنند.
در تاریخ1389/5/17 استاندارد تیرچه فولادی با جان باز ( تیرچه فلزی یا کرومیت ) با شماره 12977 در اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تدوین گردید.
با افزایش تولید و مصرف تیرچه و بلوک در کشور، و شناخت فنی ناکافی عده ای ازدست اندرکاران تولید تیرچه وهمچنین کمبود نشریه های معتبر در مورد ویژگی ها و مشخصات فنی و محاسبه انواع تیرچه های پیش ساخته ، لزوم تدوین منبعی نسبتاً جامع در این زمینه از مدت ها پیش احساس می شد. در تاریخ 1390/2/27 نشریه 543 سازمان مدیریت با بهره گیری و به روزرسانی 3 نشریه زیر که پیش از این تهیه و ابلاغ شده بود آماده شد که فرآیندها و مراحل مختلف از تولید تیرچه تا اجرای سقف را پوشش می دهد.
• نشریه 82 با عنوان راهنمای اجرای سقفهای تیرچه و بلوک
• نشریه 94 با عنوان مشخصات فنی عمومی و اجرایی تیرچه های پیش ساخته خرپایی
• نشریه 151 با عنوان راهنمای طرح و اجرای تیرچه های فولادی با جان باز
علاوه بر منابع فوق، از سوی مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن برای تولید تیرچه و اجرای سقف های کرومیت الزاماتی منتشر گردید که در بند 25 آن آمده است:
چنانچه مجموعه ضوابط ، دستورالعمل و یا آیین نامه در خصوص این سیستم توسط این مرکز انتشار یابد، شرکت های تولید کننده تیرچه ، کارفرمایان، مشاوران و پیمانکاران ملزم به رعایت آن می باشند.
مهمترین تفاوت این ضوابط با منابع پیشین، استفاده از ورق تحتانی حداقل به عرض 12 و 14 سانتیمتر می باشد(بند7). تا زمان نگارش این مطلب ( دیماه 1392 ) فقط شهرداری منطقه 19 تهران کارفرمایان را ملزم به رعایت این موضوع نموده است.
الزامات طراحی و اجرای تیرچه های فلزی ( کرومیت ) مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن
سقف های تیرچه فولادی با جان باز در ترکیب با بتن ، از اجزای اصلی به شرح زیر تشکیل می شوند که استفاده از این سیستم در صورت رعایت الزامات تدوین شده در این مرکز بلامانع است.
1 – تیرچه فولادی با جان باز ( تیرچه فلزی یا کرومیت )
2 – بلوک ( سیمانی ، سفالی ، یونولیت ، قالب )
3 – میلگرد افت و حرارت
4 – بتن پوششی درجا
1 - تیرچه های فولادی با جان باز شامل بال تحتانی ، اعضای قطری ، و بال فوقانی می باشند که اعضای پیش ساخته ای هستند که به صورت خرپاهای ویژه دو سر ساده ای برای توزیع یکنواخت بار سقف به تکیه گاه ها به کار می روند.
بال تحتانی تیرچه که از تسمه ساخته شده به عنوان عضو کششی خرپا عمل می کند. اعضای قطری تیرچه که از میلگرد می باشند به عنوان عضو مورب خرپا عمل نموده و به کمک اعضای فشاری و کششی ، ایستایی لازم را برای تحمل بارهای وارده تامین می نماید.
بال فوقانی تیرچه از نبشی ، تسمه یا ناودانی ساخته شده و در داخل بتن پوششی قرار می گیرد. در سقف حاصله، بال فوقانی و جان تیرچه ها در بتن محاط بوده و به صورت یکپارچه به عنوان یک مقطع T شکل بتن آرمه عمل می نماید.
از بلوک های توخالی سفالی ، سیمانی ، و یا از انواع مصالح سبک مناسب، برای پر کردن فضاهای خالی بین تیرچه ها و به عنوان قالب زیرین بتن پوششی درجا استفاده می شود.
برای مقابله با تنش های ناشی از افت و تغییرات دما، میلگردهای افت و حرارت در جهت عمود بر تیرچه ها در قسمت بالایی سقف نصب می شوند.
برای تامین یکپارچگی سقف ، در این سیستم استفاده از کلاف عرضی( تای بیم یا ژوئن ) الزامی است که شامل دو میلگرد به قطر حداقل 12 میلی متر است. یک میلگرد روی بال تحتانی و یک میلگرد در زیر و یا روی بال فوقانی به موازات هم به صورت عمود بر تیرچه ها به آنها جوش می شود.{ تیرچه 20 : در زمان اجرای سقف عملا فقط امکان جوش میلگرد کلاف عرضی بر روی بال فوقانی تیرچه امکان پذیر است. دقت شود که ابتدا توسط اهرم بال فوقانی تیرچه به حالت قائم در آمده سپس میلگرد بر روی بال فوقانی جوش شود.}
2 – طرح سازه ای این سقف مرکب تحت انواع بارهای وارده در حالت سرویس و بهره برداری باید مطابق ضوابط طراحی و اجرایی آیین نامه AISC ؛ ACI 318 ، مبحث دهم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان طرح و اجرای ساختمان های فولادی و مبحث نهم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان طرح و اجرای ساختمان های بتن آرمه صورت گیرد.
3 – رعایت ضوابط بند 10-1-2-7 مبحث دهم مقررات ملی ساختمان ایران در خصوص تیرهای مختلط برای این نوع سقف الزامی است.
4 – رعایت ضوابط طراحی و اجرایی نشریه 151 سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور برای این نوع سقف الزامی است.
5 – استفاده از کلاف عرضی ( تای بیم یا ژوئن ) در این نوع سقف مطابق بند 2-1-4 نشریه 151 سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور الزامی است.
6 – فاصله آزاد تیرچه ها نباید از 75 سانتی متر تجاوز نماید.
7 – عرض بال تحتانی تیرچه ها در حالت استفاده از بلوک های سفالی یا بتنی نباید کمتر از 12 سانتی متر و یا دو هفتم ضخامت سقف باشد.در حالت استفاده از بلوک های پلی استایرن ( یونولیت یا پلاستوفوم ) این عرض نباید کمتر از 14 (چهارده ) سانتی متر یا دو هفتم ضخامت سقف باشد.
8 – ضخامت دال بتنی سقف نباید از یک دوازدهم فاصله آزاد تیرچه ها و 5 سانتی متر کمتر باشد.
9 – سطح مقطع اعضای قطری تیرچه ها نباید از 0.0015 bmt کمتر اختیار شود که در این رابطه bm عرض متوسط جان مقطع تیرچه و t فاصله دو عضو قطری متوالی تیرچه است.
10 – قسمت هایی از تیرچه که داخل بتن قرار می گیرد نباید رنگ شود.
11 – ضخامت ورق ها ، نبشی ها و پروفیل هایی که جوشکاری می شوند نباید از 3 میلیمتر کمتر باشد.
12 – بارگذاری ثقلی این سقف ها مطابق مبحث ششم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان بارهای وارد بر ساختمان صورت گیرد.
13 – سقف علاوه بر تحمل بارهای ثقلی وارده باید مطابق بند 2-9 استاندارد 2800 ایران قادر به انتقال نیروهای ایجاد شده در کف ها در هنگام زلزله به عناصر قائم باربر جانبی نیز باشد.
14 – تامین ضوابط دیافراگم صلب با توجه به استاندارد 2800 ایران الزامی است.
15 – در صورت استفاده از بلوک های پلی استایرنی ( یونولیت یا پلاستوفوم ) به عنوان اجزای پرکننده بین تیرچه ها ، این بلوک ها باید از نوع منبسط شونده کندسوز یا خود خاموش شو مطابق با استانداردهای بین المللی مانند ASTMبوده و از مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن دارای گواهی نامه فنی باشد.
16 – میلگردهای فولادی مورد استفاده در تیرچه ها ، علاوه بر دارا بودن مدول ارتجاعی کافی، باید جوش پذیر و شکل پذیر بوده و حداقل مجاز تغییر طول نسبی در مرحله گسیختگی را دارا باشد. همچنین سایر قطعات فولادی مورد استفاده در تیرچه ها شامل ورق ها، نبشی ها و ناودانی ها باید از نوع فولاد ساختمانی با قابلیت شکل پذیری و جوش پذیری باشد.
17 – مشخصات مصالح و نحوه جوشکاری و محاسبات تیرچه ها باید مطابق آیین نامه های داخلی باشد.
18 – کنترل خیز مجاز سقف ها در حین اجرا و بهره برداری مطابق مبحث دهم مقررات ملی ساختمان ایران صورت گیرد.
19 – کلیه مصالح و اجزاء در این سقف اعم از معماری و سازه ای از حیث دوام، زیست محیطی و غیره باید بر مبنای مقررات ملی ساختمان ایران و یا آیین نامه های ملی یا معتبر بین المللی شناخته شده و مورد تایید بکار گرفته شوند.
20 – لازم است تمهیدات لازم متناسب با شرایط اقلیمی و محیط های خورنده ایران صورت پذیرد.
21 – رعایت مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان حفاظت ساختمان ها در مقابل حریق و همچنین الزامات نشریه 444 مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مربوط به مقاومت اجزای ساختمان در مقابل حریق با در نظر گرفتن ابعاد ساختمان ، کاربری و وظیفه عملکردی اجزای ساختمان الزامی است.
22 – صدابندی هوابرد و کوبه ای سقف بین طبقات می بایست مطابق مبحث هجدهم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان عایق بندی و تنظیم صدا تامین شود.
24 – الزامات مربوط به انرژی برای سقف های خارجی باید مطابق مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان صرفه جویی در مصرف انرژی رعایت شود.
25 - چنانچه مجموعه ضوابط ، دستورالعمل و یا آیین نامه در خصوص این سیستم توسط این مرکز انتشار یابد، شرکت های تولید کننده تیرچه ، کارفرمایان، مشاوران و پیمانکاران ملزم به رعایت آن می باشند.
26 – اخذ گواهی نامه فنی برای محصولات تولیدی ، پس از راه اندازی خط تولید کارخانه ، از مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن الزامی است.
